یکی از اقداماتی که برای رفع سؤ اثر از چک باید اقدام شود، تامین موجودی است. در این موارد مشتری مقدار موجودی را که کم شده، به حساب جاری خود واریز می‌کند و وقتی از صاحب نفع چک مبلغ را دریافت کرد، بانک سوء اثر چک‌ را رفع می‌کند.

رفع سوء اثر چک قوانین و مراحلی دارد و برای اینکه مشتری بتواند برای رفع سوء اثر چک افدام کند باید آن مراحل را طی کند. درمجله حقوقی دلتا قوانین و مراحل رفع سوء اثر از چک برگشتی ذکر شده است. برای اطلاعات بیشتر در این خصوص با مجله دلتا همراه باشید.

درخواست رفع سوء اثر از چک برگشتی

مشتری برای از بین بردن سوءاثر از چک برگشتی باید مراحلی را طی کند که در ادامه به ترتیب توضیح داده شده است.
۱.تامین موجودی

۲.ارائه لاشه چک برگشتی

۳.ارائه رضایت نامه محضری ذی نفع به بانک

۴.واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدود کردن آن به مدت ۲۴ ماه

۵.ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتی

تامین موجودی

در این موارد مشتری مقدار موجودی را که کم شده، به حساب جاری خود واریز می‌کند و وقتی از صاحب نفع چک مبلغ را دریافت کرد، بانک سوء اثر را رفع می‌کند.

ارائه لاشه چک برگشتی

مشتری لاشه چک برگشتی را به بانک تحویل می‌دهد و از بانک رسید دریافت می‌کند.

ارائه رضایت نامه محضری ذی نفع به بانک

در این مرحله شخص، به بانک رضایتنامه محضری می‌دهد که اگر لاشه چک برگشتی مفقود، دزدیده یا بسوزد یا به هر دلیل دیگر از بین برود، فرد ذینفع چک می‌تواند به دفترخانه‌های رسمی بانک مراجعه کند و رضایتنامه را بگیرد و چک خود را باطل کند.

واریز مبلغ چک به بانک و مسدود کردن آن

در این مرحله مبلغ چک به حساب جاری واریز و به مدت ۲۴ ماه مسدود می شود. چنانچه حساب جاری مسدود نشود، لاشه چک یا رضایتنامه محضری را ارائه کرد و اگر حساب جاری مسدود نشده باشد، مشتری می‌تواند معادل کسری موجودی را واریز کرده و درخواست مسدود شدن وجه را به مدت ۲۴ ماه ارائه دهد و بعد برای رفع سوء اثر چک را اقدام کند.

ارائه حکم قضایی

در این مرحله حکم قضایی برای رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتی ارائه می‌شود. اگر مشتری پس از برگشت چک در مدت ۱۰ روز به تامین کسری موجودی حساب کند یا رضایت نامه و یا لاشه چک را ارائه دهد، بانک باید اطلاعات لازم برای گواهی نامه عدم پرداخت را به سامانه بانک مرکزی بفرستد.

نکات مهم در خصوص رفع سوء اثر چک

۱. اطلاعات مربوط به گواهی‌نامه عدم پرداخت، پس از ده روز کاری از زمان برگشت چک به بانک مرکزی ارسال می‌شود.
۲. امکان دریافت فهرست کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی در شعبه مربوطه وجود دارد.
۳. نتیجه رفع سوء‌اثر از چک برگشتی پس از ده روز کاری از زمان انجام عملیات رفع سوء اثر در شعبه قابل پیگیری است.
۴. با توجه به تمرکز عملیات رفع سوء‌اثر چک برگشتی در شعب بانک، مراجعه متقاضیان به ادارات مرکزی بی‌نتیجه خواهد بود.

مطلب پیشنهادی : برای آشنایی بیشتر با صدور چک از حساب مسدود مطلب “صدور چک از حساب مسدود جرم است؟” را مطالعه کنید.

هنگامی که صادرکننده چک فوت کند،  در مجله حقوقی دلتا میخوانیم از آنجایی که در زمان صدور چک آن شخص زنده بوده و این تصمیم طبق اختیار او گرفته شده، بانک می‌تواند قبل از انحصار وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی وجه چک را به دارنده پرداخت کند.

چک از جمله اسنادی است که امروزه به جای وجه نقد در معاملات افراد قابل استفاده است. چک معمولاً برای خرید در حال و پرداخت در آینده استفاده می‌شود. صاحب چک پس از نوشتن مبلغ، تاریخ موردنظر برای وصول، چک را امضا می‌کند. در تاریخ ذکر شده که تاریخ سررسید نام دارد، فردی که چک را دریافت کرده‌ به بانک مراجعه می‌کند و مقدار وجه مشخص شده را از حساب جاری فرد صادرکننده دریافت می‌کند. حال این سؤال پیش می‌آید در صورتی که صاحب چک فوت کند تکلیف چیست؟ در مجله دلتا در خصوص نحوه وصول چک فرد فوت شده توضیح داده شده است.

وضعیت چک بعد از فوت

هنگامی که صادرکننده چک فوت کند، از آنجایی که در زمان صدور چک آن شخص زنده بوده و این تصمیم طبق اختیار او گرفته شده، بانک می‌تواند قبل از انحصار وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی وجه چک را به دارنده پرداخت کند. زیرا این تصمیم در زمان حیات وی اتخاذ شده است. شایان ذکر است این امر در مواردی هم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است، صدق می‌کند. ‏
باید به این نکته توجه داشت که مطابق قانون امور حسبی بدهی‌های مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او به روز می‌شود، بنابراین چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده، با مرگ او بدهی مدت دار او حال و به روز می‌شود و بانک باید قبل از تاریخ سررسید وجه چک را به دارنده چک پرداخت کند.

مطالبه وجه چک از وراث

همانگونه مطرح شد وصول چک فرد فوت شده ، با توجه به قانون امور حسبی و قانون تجارت، بدون مراجعه به دادگاه امکان پذیر است. اما بانک‌ها در رویه معمول از پرداخت چک به تاریخ بعد از فوت صاحب حساب امتناع می‌کنند. در این حالت طرح دعوای مطالبه وجه چک و درخواست صدور قرار تامین خواسته جهت توقیف وجه چک در بانک، راهکار مناسب و کاربردی به نظر می‌رسد تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن وجه چک دریافت شود. دادخواست مطالبه وجه چک پس از فوت صاحب حساب، باید به طرفیت ورثه متوفی تقدیم دادگاه حقوقی شود. در صورت نداشتن گواهی انحصار وراثت، می‌توان از اداره ثبت احوال نسبت به درخواست استعلام از طریق دادگاه یا شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی اقدام کرد.

مطالب پیشنهادی : برای آشنایی بیشتر با چک حقوقی و کیفری مطلب “در چه شرایطی چک ؛ کیفری یا حقوقی می‌شود؟” را مطالعه کنید.

بر اساس قانون، هر کس با آگاهی از بسته بودن حساب بانکی خود چک صادر کند، این رفتار وی در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و به حداکثر مجازات قانونی محکوم می‌شود.

صدور چک از حساب مسدود از جمله جرائمی است که در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. برای آشنایی بیشتر با این جرم و مجازات آن در ادامه با مجله دلتا همراه باشید.

صدور چک از حساب مسدود

از مواردی که موجب می‌شود بانک در برابر چک ارائه‌ شده گواهی ‌عدم‌ پرداخت صادر کند و به اصطلاح چک برگشت بخورد، زمانی است که  شخص با اطلاع از مسدود بودن حساب خود، چک صادر می‌کند. حال این سؤال مطرح می‌شود که اگر شخصی از بسته بودن حساب خود آگاه باشد اما با این حال اقدام به صدور چک از آن حساب کند، آیا دارنده‌ چک می‌تواند از صادر کننده شکایت کند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که صدور چک بلامحل از حساب مسدود جرم محسوب می‌شود و در قانون برای آن مجازات تعیین شده است.

مجازات صدور چک بلامحل

در ارتباط با صدور چک بلامحل از حسابی که بسته است قانون صدور چک بیان می‌کند: هر کس با علم و آگاهی از بسته بودن حساب بانکی خود چک صادر کند، این رفتار وی در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و به حداکثر مجازات قانونی محکوم خواهد شد.
طبق قانون، هرکس مرتکب جرم صدور چک بلامحل شود، به شرح زیر محکوم خواهد شد.
۱. چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال باشد، به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
۲. چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد، به شش ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
۳. چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد، به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادر کننده چک اقدام به صدور چک‌های بلامحل کرده باشد، دادگاه بر اساس مجموع مبالغ مندرج در متن چک‌ها مجازات را تعیین می‌کند.
شایان ذکر است اگر ثابت شود چک‌های بلامحل برای معاملات نامشروع و یا ربا (سود ناروا و نامشروع) صادر شده، مجازات‌های یاد شده اجرا نمی‌شود؛ زیرا اصل معامله باطل و یا چک به دلیل پرداخت سود نامشروع و ظالمانه صادر شده است.

مطلب پیشنهادی: برای آشنایی بیشتر با قانون چک “چند توصیه مهم برای دارندگان دسته چک” را مطالعه کنید.

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...

سامانه صیاد (سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی چک) به منظور متمرکز کردن فرآیند صدور دسته چک‎های بانکی از سوی بانک مرکزی به مرحله اجرا درآمده است.

چک از ابزارهای رایج و متداول در معاملات است که امروزه افراد به جای پول نقد از آن استفاده می‌کنند. اما گاهی افراد برای با مشکل وصول نشدن چک روبه رو می‎شدند و حتی در برخی موارد موفق به دریافت وجه چک از صادر کننده نمی‎شدند و در نتیجه حق و حقوق آن ها از بین می‌رفت. با تصویب قانون صدور چک در سال ۸۲ و تعیین ضمانت کیفری بر چک ‎های بلامحل، در واقع کمی از میزان صدور چک‎ های بلامحل کاسته شد. اما این مشکل در بسیاری از موارد همچنان وجود داشت. در نهایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۹۷ با ایجاد سامانه ای آنلاین برای استعلام و صدور دسته چک، اقدام به ساماندهی چک کرده است. بر همین اساس سامانه صیاد (سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی چک) به منظور متمرکز کردن فرآیند صدور دسته چک ‎های بانکی از سوی بانک مرکزی به مرحله اجرا درآمده است. در مجله دلتا چک های صیاد و مزایای آن ها نسبت به چک های قدیمی بررسی شده است.

مزایای چک صیاد

در این سامانه امکان استعلام از سوابق صادر کننده چک برای دریافت‌ کننده وجود دارد که مهم ترین مزیت برای کاهش آمار چک‌ های برگشتی خواهد بود. با اجرایی شدن صدور دسته‌ چک‌ های جدید که علاوه بر متحدالشکل بودن، در نحوه صدور نیز از روش یکسانی پیروی می‌کنند، ارتباط متقاضی دسته‌ چک با شعبه به ارتباط متقاضی با سامانه صیاد تغییر می‌کند. بنابراین با کنار رفتن شعبه و عوامل انسانی، فرآیند اعتبارسنجی، صدور و رصد استفاده از چک کاملاً مکانیزه می‌شود و امکان اینکه صدور دسته‌ چک بر اساس روابط شعب و مشتریان شکل بگیرد، دیگر وجود نخواهد داشت. با راه‌ اندازی این سیستم یک‌ پارچه صدور چک، اطلاعات چک به‌ صورت آنلاین در دسترس متقاضیان است که امکان شناسایی و اعتبار سنجی را فراهم می‌کند. مزایای چک صیاد در زیر اشاره شده است.

• خدمت غیر حضوری دریافت چک
• رفع مشکل چک‌ های جعلی و کاهش مخاطرات جعل برگه چک
• استعلام اعتبار صاحبان حساب و صاحبان امضاء
• عدم ارائه دسته‌ چک به افراد دارای سوء عملکرد
• افزایش اعتبار دسته‌ چک با بررسی کامل و دقیق سوابق درخواست‌کننده
• حذف قدرت شعب در صدور دسته‌چک

تفاوت چک صیاد با چک های قدیمی:

بر خلاف دسته چک ‎‎های معمولی که بانک صادر کننده چک، طرح و شکل و شمایل مخصوص به همان بانک را روی چک ‎ها اعمال می‎کرد، دسته چک صیاد به صورت یکپارچه و با رنگ گلبهی و ابعاد یکسان منتشر شده است.

علاوه بر ویژگی‎ های ظاهری که برای یکسان‎ سازی کلیه چک‎ ها انجا گرفته، سه ویژگی امنیتی در این چک وجود دارد.
۱. سری و سریال­ های چک به صورت برجسته چاپ شده و با لمس انگشت قابل تشخیص است.
۲. ویژگی ‎های امنیتی تصویری به شکل واتر مارک و طرح مخفی که با قرار گرفتن چک در معرض نور مشخص می‎شود.
۳. ویژگی در این چک‎ ها قرار داده شده که اصالت چک را با ابزار‎های خاص می‎توان مورد بررسی قرار داد، که این ابزارها توسط بانکداران و اشخاصی که استفاده مستمر از چک دارند قابل تهیه است.

شرایط دریافت دسته چک صیادی جدید

فرد متقاضی دریافت دسته‌چک جدید با مراجعه به شعبه، ثبت اولیه درخواست صدور دسته‌چک را انجام می‌دهد و در صورت تأیید از سوی رئیس شعبه، درخواست او به‌منظور استعلام، به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال می‌شود. چنانچه فرد متقاضی دسته‌چک جدید “صیاد” ازنظر بانک مرکزی، واجد شرایط دریافت دسته‌چک باشد، درخواست او از سامانه صیاد به گروه صدور دسته‌چک به‌منظور شخصی‌سازی و چاپ چک ارسال و دسته‌چک جدید صادر خواهد شد.

شرایط تعویض دسته چک صیاد

آنچه بانک مرکزی اعلام کرده سامانه صیاد به صورت ۲۴ ساعته از طریق سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ به درخواست‌های استعلامی پاسخ خواهد داد. برای متقاضیان دسته چک صادر می‌شود یکی دیگر از ویژگی‌های صیاد امکان درخواست دسته چک از طریق اینترنت است. لازم به ذکر است صیاد هیچ گونه تغییری در قوانین و مقررات مربوط به چک ایجاد نمی‌کند و در بعد فرآیندی و فنی از طریق اصلاح رویه‌ها را اصلاح می‌کند. ساد ۲۴، سامانه فعال در حوزه اعلام سرقت و استعلام چک‌های بانکی در کشور است که باهدف پیشگیری از جعل و کلاه‌برداری چک‌های سرقتی/مفقودی راه‌اندازی شده است. با ثبت چک‌های سرقتی/مفقودی در این سامانه از نقل‌وانتقال آن‌ها در بازار جلوگیری کنید و یک‌قدم جلوتر از کلاه‌برداران باشید.

” مطالب پیشنهادی : برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دسته چک توصیه می‌شود مطلب چند توصیه مهم برای دارندگان دسته چک را مطالعه کنید. “

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا....

پشت نویسی یا ظهرنویسی چک، نوشتن عباراتی در پشت چک است که به منظور انتقال، ضمانت یا وکالت انجام می‌شود.

پشت نویسی چک یکی از مواردی است که قوانین و ضوابط خاص خود را دارد و باید در هنگام پشت نویسی چک آن ضوابط رعایت شود، در صورتی که برخی افراد اطلاعات اندکی درباره آن دارند. در مجله دلتا در مورد پشت نویسی یا ظهر نویسی چک، مسئولیت‌ها و ابعاد مختلف حقوقی آن بررسی شده است.

پشت نویسی چک

پشت نویسی یا ظهرنویسی چک، نوشتن عبارت یا عباراتی در پشت چک است که به منظور انتقال، ضمانت یا وکالت انجام می‌شود. باید در نظر داشت که نمی‌توان علیه فرد پشت نویس شکایت کیفری کرد و حکم جلب گرفت. در این گونه موارد باید به صورت حقوقی اقدام به طرح دعوی کرد.

موارد پشت نویسی چک

۱. انتقال چک

نحوه پشت نویسی چک برای وصول به این صورت است که دارنده چک با درج امضا در پشت چک، آن را به شخص دیگری واگذار می‌کند. اگر مبلغ مندرج در چک در زمان مقرر توسط صادر کننده تامین نشود، بانک پرداخت کننده چک، گواهینامه‌ای مبنی بر عدم پرداخت وجه چک، صادر می‌کند.

۲. ضمانت صادرکننده و یا پشت نویسی قبل

در این نوع از پشت نویسی، شخصی ‌به عنوان ضامن و با هدف افزایش اعتبار چک نزد دارنده آن، پشت چک را امضا می‌کند. در اغلب این موارد، این نوع از ظهر نویسی به منظور ضمانت از صادر کننده و یا پشت نویسی قبلی صورت می‌پذیرد.

پشت نویس چه مسئولیت‌هایی دارد؟

در مواردی که این امر به منظور انتقال چک انجام شود، دارنده چک می‌تواند در صورتی که از زمان صدور گواهینامه عدم پرداخت وجه چک، بیش از ۱۵ روز نگذشته باشد، به پشت نویس چک مراجعه و وجه مندرج در چک را از وی مطالبه کند. البته دارنده چک می‌تواند برای وصول به صادر کننده و یا شخص پشت نویس مراجعه کند. بر طبق قانون پس از اتمام مدت ۱۵ روزه از زمان صدور گواهی عدم پرداخت، پشت نویس هیچ گونه مسئولیتی در برابر دارنده چک ندارد و دارنده فقط می‌تواند مبلغ مورد نظر را از صادر کننده مطالبه کند.
شایان ذکر است در شرایطی که ظهر نویسی چک با هدف ضمانت از صادر کننده صورت بگیرد، چنانچه دارنده چک برای وصول به بانک مراجعه کند و چک به دلیل عدم موجودی برگشت بخورد و سند مربوطه چک برگشتی تلقی شود، صادر کننده و ضمانت کننده مسئول پرداخت مبلغ مندرج در چک است. در این حالت محدودیت زمانی برای وصول در نظر گرفته نشده است. بنابراین دارنده چک می‌تواند در هر زمانی برای وصول مبلغ به صادر کننده و یا ضامن مراجعه کند. باید در نظر داشت که ظهر نویسی چک به منظور ضمانت مسئولیت بیشتری نسبت به پشت نویسی به منظور انتقال دارد.

چگونگی تشخیص هدف از پشت نویسی چک

۱. در مواردی که نوشتن پشت چکبه منظور انتقال صورت بگیرد، فقط شخصی می‌تواند پشت نویس انتقال دهنده باشد که در زمان امضا، دارنده چک به حساب آید. پس در صورتی که پشت چک به غیر از دارنده آن، توسط شخص دیگری امضا شده باشد، انتقال دهنده نیست و ضامن به حساب می‌آید.
۲. در صورتی که امضا کننده قصد خود را در زمان امضا، در پشت چک درج کند، اراده امضا کننده به عنوان معیار تشخیص در نظر گرفته می‌شود. یعنی اگر امضا کننده در پشت نویس اعلام کند که این کار با هدف انتقال صورت گرفته است، ملاک همان عبارت خواهد بود.
۳. در صورتی که امضا کننده قصد خود از امضا را بیان نکرده باشد و بنا بر دلایلی مشخص شود که امضا کننده همان دارنده چک بوده است و سند مورد نظر در وجه حامل باشد، امضای وی با هدف انتقال در نظر گرفته می‌شود. ولی اگر در زمان امضا به عنوان شخص ثالث باشد و دارنده چک به حساب نیاید، به عنوان ضامن شناخته می‌شود.

” مطالب پیشنهادی : برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چک می‌توانید مقاله چند توصیه مهم برای دارندگان دسته چک را مطالعه کنید.”

مطالب بیشتر در مجله حقوقی دلتا...